Tijdens het schelpen zoeken vroeg ik mij ineens af waarom schelpen verschillende kleuren en soms zelfs patronen hebben. Toen ik het opzocht vond ik veel meer interessante informatie over schelpen en de (week)diertjes die erin leven.
Wat zijn schelpen?
Schelpen zorgen voor de bescherming van weekdieren. Weekdieren zijn zoals de naam al doet vermoeden zacht en daardoor erg kwetsbaar. Je kunt schelpen zien als het huisje of het uitwendige skelet. Door de schelp wordt het beestje beschermd voor vijanden, druk van buitenaf en uitdroging. De bekendste schelpen zijn de tweekleppige die je veel op het strand vind. Maar slakken en inktvissen hebben ook schelpen. Bij slakken worden ze ook wel het slakkenhuis genoemd. Bij een inktvis is het de rugschild, dat is het enige dat overblijft na overlijden.
Waar is een schelp van gemaakt?
Schelpen zijn gemaakt van kalk. Weekdieren maken hun schelp groter naarmate ze zelf groeien. Dit doen ze met de kalkklieren die in een dun vliesje om het diertje heen ligt. In de winter gaat dit langzamer dan in de zomer en zo ontstaan er jaarringen, net als bij een boom (zo’n leuk en gaaf weetje)!
Ik heb zelf een paar schelpen erbij gepakt om dit te bestuderen en de jaarringen zijn inderdaad te zien! Ze daadwerkelijk tellen is moeilijk omdat de ringen erg klein zijn.
Wat zijn de gaatjes in schelpen?
Een gaatje in schelpen is gemaakt door een tepelhoorn. De tepelhoorn maakt een gaatje in de schelp met kleine tandjes. De zeeslak spuit vervolgens maagsappen in de schelp. Het weekdiertje in de schelp raakt hierop verdoofd. En dan eet de zeeslak het weekdiertje op door het uit de schelp te slurpen. Best liguber he!
Leuke weetjes
- Bij tweekleppige schelpen worden de schelpen bij elkaar gehouden door een spier die ‘slotband’ genoemd word. Deze sluitspier zorgt er ook voor dat de schelpen open en dicht kunnen gaan en is erg sterk! Een dichte schelp met een levend weekdier erin krijg je bijna niet open met je blote handen.
- De meeste schelpen die je op het strand vind zijn al honderden jaren oud, sommige zelfs duizenden of in de vorm van een fossiel. Als er nog vlees van de huiseigenaar aan zit weet je dat het diertje pas dood gegaan is (het rugschild van een inktvis is erg breek- en kwetsbaar, deze zijn nooit zo oud)
- De grootste schelp die er bestaat heet een doopvontschelp. Deze schelpen kunnen 1,5 meter breed worden en wel 250 kilo wegen. Veel verzamelaars willen ze hebben, in sommige landen is het (gelukkig) verboden om erin te handelen en je mag doopvontschelpen niet naar Nederland importeren.
- De kleur(en) van een schelp wordt bepaald door het pigment dat de mantel (een lichaamsdeel van het weekdier) aanmaakt.
- Weekdieren hebben ook last van de klimaatverandering. De overtollige CO₂ zorgt ervoor dat onze zeeën en oceanen verzuren, daardoor is er minder kalk in het water aanwezig om hun schelpen groter te maken.
- Niet alleen weekdieren gebruiken schelpen om in te leven. Heremietkreeften ook, maar zij kunnen ze zelf niet maken. In plaatst daarvan gaan ze opzoek naar een tweedehands huisje. Die huisjes worden regelmatig te klein omdat de kreeft zelf groeit, dus dan moeten ze opzoek naar een grotere om vervolgens te verhuizen.
- Het is onbekend hoeveel soorten schelpen er zijn. Maar de schattingen lopen uiteen van 50.000 tot 125.000!!
Douane
Je mag niet zomaar alle schelpen meenemen vanuit het buitenland naar Nederland of andersom. Sommige zijn beschermd en hiervoor kun je een hoge boete krijgen. Wees je hier bewust van voordat je schelpen meenemen en zoek dit uit, laat ze bij twijfel achter.
Wat te doen met schelpen?
Net zoals bladeren, eikels en dennenappels zijn schelpen zo’n leuke gift van de natuur. Je kunt er veel creatieve dingen mee doen. Denk bijvoorbeeld aan een mandala, een stranddier of een sieraad. Of leg ze ten toon in je rariteitenkabinet.
